Het aantal ouderen van 70 jaar en ouder neemt toe. Zij bezoeken de Spoedeisende Hulp (SEH) vaker. Zij hebben vaker, maar ook complexere zorg nodig. (bron: MMC onderzoekt veilige zorg voor kwetsbare ouderen op de SEH – Ouderengeneeskunde) Welke veiligheidsrisico’s brengt dit met zich mee?
Jaap: “Dat zijn er best wel wat, het is multi-complex. De geriatrische patiënt presenteert zich anders dan jongere mensen doen. Er kunnen meerdere onderliggende oorzaken aanwezig zijn dan de patiënt laat zien. Denk aan decubitus, verwardheid, valrisico’s en overprikkeling. Wij kunnen helaas geen specifieke ouderenzorg bieden, maar bieden zoveel mogelijk passende zorg.”
Welke standaard veiligheidsmaatregelen worden er genomen om de zorg aan de patiënt zo veilig mogelijk te maken?
Fenna: “Sowieso worden de brancards laag gezet en bij valrisico wordt er gekeken om de bedhekken omhoog te zetten. Ook proberen we de screens open te zetten zodat we toezicht kunnen houden wanneer de patiënt alleen op de kamer is.”
“Daarnaast maken we op de SEH gebruik van het APOP-screeningsprogramma. Iedere patiënt boven de 70 wordt bij ons daarmee gescoord. Het APOP-screeningsinstrument geeft ons meer inzicht in de individuele situatie en kwetsbaarheid van de oudere patiënt. We scoren om te kijken of de patiënt een verhoogd risico heeft op functionele achteruitgang dan wel het ontwikkelen van cognitieve stoornissen tijdens het verblijf op de SEH of gedurende een mogelijke opname.”
“Wanneer een patiënt positief scoort, dan zetten we al interventies in op de SEH om risico’s zo klein mogelijk te maken. Dan kan je denken aan prikkelreductie, zo weinig mogelijk verschillende mensen de kamer op laten komen, en een eenpersoonskamer met daglicht om de oriëntatie zo optimaal te houden. Familie en mantelzorgers betrekken we bij de zorg en lichten we in over mogelijke risico’s.”
“Dan is er ook nog een gedeelte zorg na de SEH volgens het APOP. Als we verwachten dat de patiënt opgenomen gaat worden, leggen we de patiënt alvast op een afdelingsbed en bij opname komt standaard de geriater in consult. Mocht de patiënt naar huis gaan, dan geven wij instructies mee op papier. De dag erna wordt de patiënt altijd gebeld of alle informatie die op de SEH is gegeven duidelijk is en of er nog vragen zijn.”
Jaap: “Het APOP is een heel groot screeningsinstrument waar wij dagelijks actief mee bezig zijn op de SEH. Landelijk gezien scoren we vrij goed met het inzetten van dit programma. Daar zijn we best trots op. Het gehele Jeroen Bosch Ziekenhuis is daarnaast ook JCI geaccrediteerd. Dit is een internationaal keurmerk voor ziekenhuizen die zich conformeren aan veiligheids- en kwaliteitseisen die door JCI zijn opgesteld, van binnenkomst tot ontslag.”
Jojanneke: “Naast het APOP zijn er nog meer veiligheidsmaatregelingen waar we ons mee bezighouden. Wanneer een patiënt met ontslag gaat, zal de SEH-verpleegkundige de thuissituatie inventariseren om te kijken wat er nodig is. Er is een zorgwisselapp waarin inzichtelijk is welke thuiszorgorganisatie of revalidatiecentrum in de buurt beschikbaar zijn om zo de mantelzorger handvatten mee te geven en eventueel thuiszorg/hulp te bieden. En heeft de patiënt hulpmiddelen nodig voor thuis dan kunnen zij deze bij ons huren.”
“De huisarts ontvangt altijd digitaal een brief van elke patiënt na bezoek op de SEH. Is het een patiënt met een verhoogd valrisico, dan wordt dit beschreven, zodat ook de huisarts hier in de thuissituatie alert op kan zijn.”
Delen jullie ook met andere ziekenhuizen jullie bevindingen m.b.t. verbeteren van de veiligheid? Zoja, wat wordt daarmee gedaan?
Fenna: “Het wordt niet standaard uitgewisseld. Maar ik heb bijvoorbeeld gekeken welke ziekenhuizen ook werken met het APOP-screeningsprogramma, hoe zij dit doen en of wij daar nog in kunnen verbeteren op onze SEH-afdeling.”
“Toen we hoorden dat de landelijke cijfers van patiënten die gevallen waren en weer terugkwamen op de SEH waren opgelopen, zijn we intern gaan kijken hoe dat in onze situatie was. Uit onze cijfers bleek dat de aantallen die retour kwamen erg laag waren, dus wij hoefden geen acties hiervoor uit te zetten. We blijven de cijfers wel nauwlettend in de gaten houden zodat wanneer nodig we wel aanpassingen zouden kunnen doen.”
Patiënten lopen als enige het gehele zorgproces door. Word de patiënt ook gevraagd naar haar bevindingen? Waar zij mogelijkheden zien voor verbetering van de zorg?
Fenna: ”Met enige regelmaat vinden er focusgroepen plaats waar patiëntervaringen worden besproken en eventuele acties worden uitgezet. Dit is echter niet specifiek gericht op de ouderen. Daarnaast zijn we binnen het Jeroen Bosch Ziekenhuis bezig met het ontwikkelen van een app waar mensen die van onze SEH komen hun ervaringen kunnen delen.”
Uit onderzoek blijkt dat 20 procent van de patiënten, die wordt opgenomen in een ziekenhuis, ten val komt. Vooral bij ouderen is het valrisico groot. (bron: Valpreventie (ziekenhuis) : ZorgPad Professional (noordhoff.nl) Welke aandacht wordt hieraan besteed richting de verpleegkundigen?
Jojanneke: “Er zijn e-learnings die verplicht zijn voor verpleegkundigen om te volgen om zo meer awareness en kennis te krijgen. Ook worden er scholingen gegeven door geriaters waar men zelf gaat ervaren hoe het is om te leven met beperkingen, zodat men zich beter kan verplaatsen in de beleving van de geriatrische patiënt. Tijdens deze scholingen gaat men bijvoorbeeld met een wandelstok lopen of worden hulpmiddelen ingezet waarmee de visus wordt beperkt. Dit is een hele goede ervaring voor de verpleegkundige op de werkvloer.”
Hoe kan het valrisico worden verminderd? Wat is hiervoor nodig?
Jaap: “Het valpercentage op onze SEH is heel laag. Door het APOP screeningsprogramma filteren wij enorm veel en zetten we veel interventies in per patiënt. Hierdoor leveren wij echt maatwerk aan iedere patiënt.”
Waar hoop je waar we staan over 10 jaar met de patiëntveiligheid?
Jaap: “Ik ben bang dat het probleem alleen maar groter wordt. De gemiddelde leeftijd wordt steeds hoger en daardoor komen er meer ouderen op de SEH. Hulp thuis wordt steeds meer afgeschaald.”
Jojanneke: “Eigenlijk zou je ook niet moeten willen dat de geriatrische patiënt op een overvolle SEH afdeling terechtkomt. De wens die we echt hebben is dat het hele zorglandschap en dan vooral het acute zorglandschap anders wordt ingericht. Dat de acute zorg gebruikt wordt voor de echte acute zorg en niet voor de oudere patiënt die al jaren achteruitgaat in functioneren en uiteindelijk op een te drukke SEH terechtkomt. Er zouden andere posten moeten komen speciaal bedoeld voor de oudere patiënten. Of betere thuiszorgsituaties zodat ze ook langer thuis kunnen blijven wonen.”
Jaap: “Idealiter zouden er op de geriatrie afdelingen een soort spoedkamers moeten komen waar de oudere patiënten heen kunnen. Deze afdelingen zijn al helemaal ingericht op geriatrie en hebben ook gespecialiseerde geriatrie verpleegkundigen. Zij kunnen ook dedicated bezig zijn met de oudere patiënten. Wanneer je als ziekenhuis daar de financiële middelen voor zou hebben, is dat zeker als ziekenhuis te realiseren.”
